W dniu 14 marca 2023 roku ministrowie ds. europejskich Unii Europejskiej przyjęli konkluzje dotyczące rozszerzenia UE, które obejmują 10 krajów: Gruzję, Mołdawię, Ukrainę, Turcję oraz sześć państw Bałkanów Zachodnich: Albanię, Bośnię i Hercegowinę, Czarnogórę, Kosowo, Macedonię Północną i Serbię.
Wspólna deklaracja ws. integracji z UE
W konkluzjach ministrowie potwierdzili swoje „pełne i jednoznaczne zaangażowanie w perspektywę członkostwa w UE dla Bałkanów Zachodnich, Ukrainy i Mołdawii”. Warto zauważyć, że Turcja pozostaje krajem kandydującym i partnerem UE w wielu obszarach, chociaż rozmowy akcesyjne od sześciu lat tkwią w impasie z powodu sytuacji politycznej w Turcji.
Gruzja w stanie zawieszenia
W dokumencie podkreślono, że działania władz Gruzji doprowadziły do wstrzymania rozmów o członkostwie tego kraju w UE. Ministrowie wyrazili ubolewanie z powodu niedawnego oświadczenia partii rządzącej Gruzińskie Marzenie o zawieszeniu procesu przystąpienia do Wspólnoty do 2028 roku. Od ogłoszenia tej decyzji w Gruzji nie ustają protesty obywateli.
Inwestycja geostrategiczna w pokój i stabilność
Rozszerzenie UE jest inwestycją „geostrategiczną w pokój, bezpieczeństwo, stabilność i dobrobyt”, co jest szczególnie istotne w kontekście wojny w Ukrainie. Warto podkreślić, że UE jest liderem na arenie międzynarodowej w dziedzinie walki z korupcją, ochrony praw człowieka i promocji demokratycznych wartości.
Reformy i współpraca regionalna
Państwa kandydujące muszą przeprowadzić reformy, w tym w wymiarze sprawiedliwości, wzmocnić walkę z korupcją, zapewnić rządy prawa oraz przestrzeganie podstawowych wartości unijnych, takich jak poszanowanie praw mniejszości i wolność słowa. W kontekście Bałkanów Zachodnich podkreślono konieczność utrzymania stosunków dobrosąsiedzkich i współpracy regionalnej, co jest istotne zwłaszcza w obliczu napięć na linii Serbia-Kosowo.
Postępy w procesie akcesyjnym
W dokumencie wspomniano o postępach samej Serbii w procesie akcesyjnym (dotąd otwarto 22 i wstępnie zamknięto dwa z 35 rozdziałów negocjacyjnych), ale też wezwano ją do okazania większej woli wdrożenia reform, m.in. w zakresie praworządności. W przypadku Kosowa ministrowie też zauważyli postępy, ale wyrazili niepokój co do sytuacji na północy kraju, która pozostaje elementem zapalnym w kontaktach z Serbią. Pochwalono postępy Czarnogóry i Albanii w negocjacjach; z Albanią we wtorek otwarto już szósty klaster negocjacyjny.
UE przeciwko agresji Rosji
Unijni ministrowie zdecydowanie potępili w konkluzjach agresję Rosji na Ukrainę, przypominając, że od otwarcia rozmów akcesyjnych z Ukrainą w czerwcu 2024 roku, kraj ten zdołał wprowadzić część wymaganych reform, zwłaszcza w wymiarze sprawiedliwości, administracji publicznej i walce z korupcją.
Poparcie UE dla Mołdawii
Zadeklarowano również poparcie UE dla Mołdawii i jej członkostwa w UE. Zauważyli również, że od formalnego otwarcia negocjacji akcesyjnych z tym krajem w czerwcu 2024 roku Mołdawia poczyniła znaczne postępy w zakresie reform mimo poważnych wyzwań spowodowanych rosyjską wojną w Ukrainie i podejmowanymi przez Rosję próbami ingerowania w wewnętrzne sprawy kraju.
