Niekiedy po letnim deszczu nasze samochody pokrywają się czerwonym pyłem, który nie jest zwykłym piaskiem, lecz pyłem okrzemkowym pochodzącym z Sahary. Zjawisko to budzi zainteresowanie nie tylko ze względu na swój niecodzienny wygląd, ale również z uwagi na wpływ na zdrowie i środowisko.
Źródło czerwonego pyłu
Czerwony pył pochodzi głównie z Depresji Bodélé, znajdującej się w południowej części Sahary. To obszar o wymiarach 500 km długości, 150 km szerokości i 160 m głębokości, uważany za najbardziej zakurzone miejsce na świecie. Depresja ta była kiedyś dnem starożytnego jeziora Mega Czad, które istniało około 10 000 lat temu. Mega Czad zajmowało powierzchnię około 400 000 km², co czyniło je jednym z największych jezior w historii Ziemi.
Podróż saharyjskiego pyłu
Około 3900 roku p.n.e. jezioro Mega Czad zaczęło wysychać, dzieląc się na trzy mniejsze jeziora: Jezioro Czad, Jezioro Fitri oraz Bodélé, które jako pierwsze całkowicie wyschło. Jezioro to było zamieszkiwane przez okrzemki, jednokomórkowe glony, które po obumarciu osiadały na dnie. Wyschnięcie jeziora pozostawiło za sobą rozległe pokłady pyłu okrzemkowego, który dziś unoszony przez wiatry z Libii i Egiptu, wznosi się do atmosfery i podróżuje tysiące kilometrów, docierając do całej Europy.
Depresja Bodélé, choć zajmuje tylko 0,2% Sahary, generuje około 700 000 ton pyłu dziennie przez około 100 dni w roku. Wiatry unoszące ten pył przenoszą go na ogromne odległości, powodując, że dociera on aż do naszych miast.
Skutki dla zdrowia i środowiska
Choć pył saharyjski odgrywa istotną rolę w ekosystemach, może być również szkodliwy dla zdrowia. Cząstki pyłu są bardzo drobne, co pozwala im przenikać do płuc, pogarszając choroby układu oddechowego, takie jak astma. Badania opublikowane w Nature Sustainability wykazały, że wysokie stężenie pyłu w powietrzu wiąże się z wyższą śmiertelnością noworodków w zawietrznych regionach Afryki. Również w naszych miastach, gdy pył ten łączy się ze smogiem i cząstkami przemysłowymi, jakość powietrza znacznie się pogarsza.
Wpływ na ekosystemy
Pomimo negatywnego wpływu na zdrowie, saharyjski pył ma także pozytywne strony. Jest on bogaty w minerały, które są kluczowe dla ekosystemów. Pył ten dostarcza składników odżywczych do Amazonii, wspomagając wzrost roślinności w jednym z najważniejszych lasów deszczowych na świecie. Pył saharyjski wpływa również na plankton w oceanie Atlantyckim, co ma kluczowe znaczenie dla morskich łańcuchów pokarmowych.
Jak się chronić?
Aby zminimalizować negatywne skutki zdrowotne związane z czerwonym pyłem, warto podjąć kilka kroków:
- Monitorowanie jakości powietrza: Korzystanie z aplikacji i serwisów internetowych informujących o jakości powietrza.
- Unikanie aktywności na świeżym powietrzu: W dni o wysokim stężeniu pyłu warto ograniczyć przebywanie na zewnątrz.
- Stosowanie masek ochronnych: Maski z filtrami mogą znacząco ograniczyć ilość wdychanych szkodliwych cząstek.
- Filtry powietrza w domach: Używanie filtrów HEPA w systemach wentylacyjnych może poprawić jakość powietrza w pomieszczeniach.
Czerwony deszcz znad Sahary to fascynujące, ale również potencjalnie szkodliwe zjawisko. Jego wpływ na zdrowie ludzi, szczególnie tych z chorobami układu oddechowego, jest istotny. Z drugiej strony, pył ten odgrywa ważną rolę w globalnych ekosystemach, dostarczając niezbędnych składników odżywczych do różnych regionów świata. Świadomość tego zjawiska i podjęcie odpowiednich środków ostrożności mogą pomóc w minimalizowaniu jego negatywnych skutków.
