W średniowiecznej Polsce, szkło ołowiowe było wykorzystywane do produkcji różnych ozdób i przedmiotów, takich jak koraliki i pierścieni. Surowiec do ich produkcji pochodził z rodzimych złóż, które znajdowały się na terenie obecnej Polski. Naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego i innych instytucji wymienionych poniżej, przeprowadzili badania, które potwierdzają istnienie warsztatów, w których obrabiano półprodukty i wytwarzano ozdoby ze szkła ołowiowego.
Historia Szkła Ołowiowego
Szkło ołowiowe było znane w średniowieczu i używane do produkcji różnych przedmiotów, takich jak ozdoby, naczynia i glazury. We wczesnym średniowieczu, szkło ołowiowe było głównie mieszaniną krzemionki i tlenku ołowiu. Później, ilość używanego do jego produkcji tlenku ołowiu zmniejszała się. Najstarsze koraliki wykonane ze szkła ołowiowego pochodzą z Egiptu z czasów XVIII dynastii, czyli około 1450-1425 p.n.e.
Receptura Szkła Ołowiowego
Pierwsze receptury szkła ołowiowego zawierające ołów datowane są na VII wiek p.n.e., kiedy pojawiają się w tekstach mezopotamskich. W Europie, receptura wytwarzania szkła ołowiowego była szeroko rozpowszechniona od X do XIV wieku. Szkło ołowiowe dotarło do Europy z Azji Południowo-Wschodniej, najprawdopodobniej przez Jedwabny Szlak. Było wytwarzane na Półwyspie Iberyjskim, na terenach dzisiejszych Niemiec, w Polsce, oraz prawdopodobnie na Rusi i na Kaukazie.
Wytwarzanie Szkła Ołowiowego w Polsce
Badania polskich archeologów potwierdzają, że szkło ołowiowe było wytwarzane w Polsce, a surowiec pochodził z polskich złóż, które znajdowały się na pograniczu Małopolski i Śląska. Złoża te były eksploatowane co najmniej od epoki żelaza, a ich rozkwit przypadał na XI wiek. Naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Narodowego Centrum Badań Jądrowych, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie i Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, we współpracy z Juniata College w USA, przeprowadzili analizy stosunków izotopów ołowiu w biżuterii szklanej, odkrytej w grodzisku we Wrocławiu oraz na cmentarzysku w Sypniewie.
Wyniki Badań
Wyniki badań opublikowano w prestiżowym czasopiśmie „Journal of Archaeological Science”. Do analizy wybrano kilka ozdób szklanych z wrocławskiego grodziska, datowanych na połowę XI – połowę XII wieku. Znaleziska z Sypniewa pochodzą z grobu młodej kobiety, datowanego na XII – początek XIII wieku. Naukowcy stwierdzili, że biżuteria ze szkła ołowiowego była masowo wytwarzana w Polsce, a surowiec pochodził z polskich złóż z pogranicza Śląska i Małopolski. Jednocześnie nie znaleziono jednoznacznych dowodów na wytop szkła z surowych składników. Wszystkie badania wskazują, że wytwórcy biżuterii wykorzystywali półprodukty w postaci szklanych prętów lub krążków, które mogły być sprowadzane z innego miejsca.
Znaczenie Odkrycia
Odkrycie potwierdza, że Polska była ważnym centrum produkcji szkła ołowiowego w średniowieczu. Wyniki badań wskazują, że surowiec pochodził z polskich złóż, co potwierdza wcześniejsze przypuszczenia naukowców. Odkrycie jest także istotne dla understanding procesów produkcyjnych i handlowych w średniowiecznej Polsce. Szkło ołowiowe było bardzo popularne w średniowiecznej Europie, a Polska była jednym z głównych producentów tego rodzaju szkła. Dalsze badania mogą pomóc w zrozumieniu procesów produkcyjnych i handlowych w średniowiecznej Polsce, a także potwierdzić znaczenie polskich złóż w produkcji szkła ołowiowego.
