Według przepisów ustawy o obronie Ojczyzny, osoby powołane do służby wojskowej, w tym kobiety w ciąży czy opiekunowie osób obłożnie chorych, nie mają możliwości zaskarżenia takich decyzji do sądu administracyjnego. Z danych Ministerstwa Obrony Narodowej wynika, że w 2022 roku do służby wojskowej powołano ponad 12 tysięcy osób, z czego ponad 2 tysiące to kobiety. Co więcej, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2020 roku ponad 40% mężczyzn w wieku 18-24 lata było zdolnych do służby wojskowej.
Wiceminister obrony Paweł Bejda odpowiedział, że zgodnie z przepisem art. 122 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny, skarga do właściwego sądu administracyjnego nie może być wniesiona m.in. na decyzje w sprawach powołania do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej oraz powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych. Oznacza to, że osoby, które otrzymują powołanie do służby wojskowej, nie mają możliwości zaskarżenia tej decyzji w sądzie. Jak podaje „Rzeczpospolita”, poseł PiS Jan Warzecha zapytał również, czy Ministerstwo Obrony Narodowej rozważa wprowadzenie zmian w przepisach, mających na celu umożliwienie zaskarżania decyzji o powołaniu do służby wojskowej.
Warto zauważyć, że prawa obywateli są gwarantowane przez Konstytucję RP, która wprowadza zasadę równości wobec prawa. Artykuł 32 ustawy zasadniczej mówi, że „wszyscy są równi wobec prawa” i że „wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne”. Z tej zasady wynika, że każdy obywatel powinien mieć możliwość zaskarżenia decyzji administracyjnej, w tym decyzji o powołaniu do służby wojskowej.
Według danych z Instytutu Prawa Administracyjnego, w 2020 roku do sądów administracyjnych wniesiono ponad 14 tysięcy skarg, z czego ponad 2 tysiące dotyczyło decyzji wydanych przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Jak podaje Instytut, odsetek skarg dotyczących służby wojskowej był stosunkowo niski, co może sugerować, że większość osób powołanych do służby wojskowej nie jest świadoma swoich praw czy nie wie, jak je wykonywać.
Warta uwagi jest również kwestia opiekunów osób obłożnie chorych, którzy również są powoływani do służby wojskowej. Z danych Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej wynika, że w 2022 roku w Polsce było ponad 1,5 miliona opiekunów osób obłożnie chorych. Osoby te często są zmuszone do rezygnacji z pracy czy edukacji, aby móc zapewnić opiekę swoim bliskim.
Podsumowując, kwestia powołania do służby wojskowej i prawa do zaskarżenia tej decyzji jest istotnym problemem, który dotyczy dużej grupy osób w Polsce. Ministerstwo Obrony Narodowej powinno rozważyć wprowadzenie zmian w przepisach, aby umożliwić zaskarżanie decyzji o powołaniu do służby wojskowej, co pozwolioby na przywrócenie równości wobec prawa i poszanowanie praw obywateli. Według danych, ponad 70% obywateli uważa, że powołanie do służby wojskowej powinno podlegać zaskarżeniu do sądu administracyjnego.
