W Wielkiej Brytanii trwają prace nad programem komputerowym, który ma wykorzystywać poufne dane do identyfikacji osób, które mogą popełnić poważne przestępstwa z użyciem przemocy, w tym morderstwo. Program ten, który jest porównywany do scenariusza z powieści i filmów science fiction, takich jak „Raport mniejszości”, budzi kontrowersje wśród krytyków, którzy uważają go za „przerażający i dystopiczny”.
Według informacji uzyskanych przez dziennikarzy śledczych i analityków organizacji Statewatch, program ten został rozpoczęty przez ministerstwo sprawiedliwości na wniosek kancelarii premiera, kiedy urząd ten pełnił Rishi Sunak. W ramach projektu analizie poddawane są dane osób skazanych za przestępstwa, które obejmują: personalie, płeć i przynależność etniczną, a także numer identyfikacyjny w policyjnym systemie komputerowym.
Jednak, według Statewatch, wykorzystywane są także dane osób nieskazanych za żadne przestępstwo, dotyczące m.in. ich zdrowia psychicznego, uzależnień, prób samobójczych, samookaleczeń, a także niepełnosprawności. Badaczka Statewatch, Sofia Lyall, uważa, że program ten jest „przerażającym i dystopicznym przykładem” rządowych zamiarów opracowania systemów przewidywania przestępstw.
Ministerstwo sprawiedliwości odparło zarzuty, twierdząc, że wykorzystywane są dane wyłącznie osób z co najmniej jednym wyrokiem skazującym. Resort twierdzi, że projekt „dostarczy dowodów pozwalających na lepszą ocenę ryzyka (popełnienia) poważnych przestępstw i dzięki przeprowadzonej analizie ostatecznie przyczyni się do ochrony społeczeństwa”.
Program ten jest porównywany do scenariusza z powieści „Raport mniejszości” Philipa K. Dicka, która została sfilmowana przez Stevena Spielberga w 2002 roku. W filmie tym, Tom Cruise gra główną rolę komisarza Johna Andertona, który jest oskarżony o morderstwo, które jeszcze nie popełnił. Film ten przedstawia futurystyczny świat, w którym przyszłość można przewidzieć, a winnych ukarać, zanim popełnią planowane przestępstwo.
Według Guardiana, brytyjskie służby więzienne i kuratorskie korzystają już z podobnego narzędzia do oceny ryzyka. Program ten jest jednak kontrowersyjny, ponieważ wykorzystuje poufne dane i może wzmacniać uprzedzenia rasowe oraz wobec osób o niskich dochodach. Tworzenie zautomatyzowanego narzędzia do profilowania ludzi jako brutalnych przestępców jest błędne, a wykorzystywanie wrażliwych danych na temat zdrowia psychicznego, uzależnień i niepełnosprawności jest wysoce alarmujące.
W Polsce, temat przewidywania przestępstw jest również dyskutowany. Według danych Policji, w 2022 roku odnotowano ponad 1,3 miliona przestępstw, z czego ponad 20% to przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu. Ministerstwo Sprawiedliwości prowadzi programy mające na celu zapobieganie przestępstwom i ochronę społeczeństwa.
Warto zauważyć, że przewidywanie przestępstw jest złożonym problemem, który wymaga wielodyscyplinarnego podejścia. Technologie mogą być narzędziem w walce z przestępczością, ale muszą być wykorzystywane w sposób etyczny i zgodny z prawem. Ochrona danych i prawa człowieka muszą być szanowane w każdym programie przewidywania przestępstw.
Wnioskiem z tego jest to, że przewidywanie przestępstw jest ważnym tematem, który wymaga dyskusji i rozważań. Technologie mogą być narzędziem w walce z przestępczością, ale muszą być wykorzystywane w sposób etyczny i zgodny z prawem. Ochrona danych i prawa człowieka muszą być szanowane w każdym programie przewidywania przestępstw.
