W dniu 14 lutego 2023 r. Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), Dean Spielmann, wydał opinię w sprawie skargi Komisji Europejskiej przeciwko Polsce. Skarga dotyczyła wyroków polskiego Trybunału Konstytucyjnego (TK) z 14 lipca i 7 października 2021 r., które zdaniem Komisji Europejskiej naruszają pierwszeństwo, autonomię i skuteczność prawa Unii Europejskiej.
Rzecznik Generalny TSUE uznał, że wyroki TK znacząco odbiegają od orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczącego zagwarantowania skutecznej ochrony prawnej. Wyroki te, zdaniem Rzecznika Generalnego, frontalnie uderzyły w podstawowe zasady porządku prawnego Unii Europejskiej i w autorytet wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE.
Naruszenia zasad prawa Unii nie mogą być, zdaniem Rzecznika Generalnego, uzasadniane przepisami prawa krajowego, nawet jeśli mają one charakter konstytucyjny. Podobnie, powołanie się na tożsamość konstytucyjną państwa członkowskiego nie może podważać podstawowych zasad prawa Unii Europejskiej.
W opinii Rzecznika Generalnego TSUE, powołanie trzech sędziów polskiego Trybunału Konstytucyjnego i jego prezeski w grudniu 2015 r. było obarczone szeregiem nieprawidłowości, co sprawia, że TK nie może być uznany za niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony na mocy ustawy w rozumieniu prawa Unii Europejskiej.
W lutym 2023 r. Komisja Europejska wniosła do TSUE o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Wyrok z 14 lipca 2021 r. TK uznał środki tymczasowe TSUE odnoszące się do kształtu ustroju i funkcjonowania konstytucyjnych organów władzy sądowniczej za niezgodne z polską konstytucją. Dzień wcześniej TSUE nakazał Polsce zawieszenie funkcjonowania Izby Dyscyplinarnej w Sądzie Najwyższym.
W ocenie Rzecznika Generalnego TSUE, wyroki TK są nielegalne. Wyłącznie TSUE jest uprawniony do ostatecznego rozstrzygania konfliktu między prawem Unii a tożsamością konstytucyjną państwa członkowskiego.
Według danych z 2022 r., Polska została pozwana do TSUE w 34 sprawach, co stanowi największą liczbę spraw wśród wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Z kolei w 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał 12 wyroków przeciwko Polsce, co stanowi największą liczbę wyroków przeciwko jednemu państwu członkowskiemu.
W tym kontekście, opinia Rzecznika Generalnego TSUE stanowi ważny krok w kierunku ochrony prawa Unii Europejskiej i podkreśla konieczność szanowania podstawowych zasad porządku prawnego Unii przez wszystkie państwa członkowskie.
Warto podkreślić, że sprawa ta ma duże znaczenie dla przyszłości Unii Europejskiej i stosunków między państwami członkowskimi. Dlatego też, opinia Rzecznika Generalnego TSUE powinna być uważnie przeanalizowana przez wszystkie strony zainteresowane, w tym przez rząd polski, Trybunał Konstytucyjny oraz Komisję Europejską.
Ponadto, sprawa ta pokazuje, że Unia Europejska jestgotowa bronić swoich wartości i zasad, nawet jeśli oznacza to konflikt z jednym z państw członkowskich. Dlatego też, opinia Rzecznika Generalnego TSUE stanowi ważny sygnał dla wszystkich państw członkowskich, że prawo Unii Europejskiej musi być szanowane i stosowane we wszystkich państwach członkowskich.
