Projekt rozporządzenia dotyczącego dowodów osobistych, opracowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, budzi wiele wątpliwości. Nowe przepisy zmieniają sposób przetwarzania zgłoszeń o utracie, uszkodzeniu lub podejrzeniu nieuprawnionego wykorzystania dokumentu. Jednym z największych problemów jest brak obowiązku powiadamiania obywateli o unieważnieniu dowodu.
Zmiany wynikają z ustawy o aplikacji mObywatel, która ułatwia elektroniczne zgłaszanie utraty dowodu. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na brak przepisów zobowiązujących do informowania obywateli o unieważnieniu ich dowodu osobistego. Obecnie osoba, która sama zgłosi utratę dokumentu, otrzymuje potwierdzenie. Natomiast jeśli dowód zostanie unieważniony z urzędu (np. z powodu zmian w rejestrze PESEL), właściciel dokumentu może o tym nie wiedzieć.
Nieinformowanie obywateli o unieważnieniu dowodu, według RPO, może prowadzić do poważnych konsekwencji. W 2022 roku RPO już wcześniej apelował do MSWiA o wprowadzenie obowiązku informowania obywateli o unieważnieniu dokumentów. Ministerstwo nie uwzględniło jednak tych uwag. Według resortu, obywatele mogą samodzielnie sprawdzić status dowodu na stronie www.gov.pl, jeśli mają profil zaufany.
Istnieje system powiadamiania w rejestrze danych kontaktowych, ale jest on dobrowolny i nie obejmuje wszystkich obywateli. RPO uważa, że takie rozwiązanie jest niewystarczające. Nie każdy obywatel korzysta z profilu zaufanego, a wiele osób nie zarejestrowało się w systemie powiadomień.
Według danych z 2022 roku, w Polsce jest ponad 38 milionów dowodów osobistych. Każdego roku około 1,5 miliona dowodów zostaje unieważnionych. W związku z tym, RPO proponuje, aby państwo zobowiązało urzędy do:
* Informowania obywateli o unieważnieniu ich dowodu osobistego,
* Utworzenia systemu powiadomień, który obejmuje wszystkich obywateli,
* Upowszechnienia profilu zaufanego i edukacji obywateli w zakresie bezpieczeństwa dokumentów.
Wdrożenie tych rozwiązań mogłoby pomóc w poprawie bezpieczeństwa dowodów osobistych i ochronie danych osobowych. RPO podkreśla, że państwo powinno zadbać o to, aby obywatele mieli dostęp do informacji o statusie swojego dowodu i mogli go zabezpieczyć.
Warto również zauważyć, że w 2022 roku ponad 70% Polaków miało dowód osobisty z chipem, który umożliwia elektroniczne potwierdzenie tożsamości. Jednak tylko 30% z nich korzystało z profilu zaufanego.
Zmiany w przepisach dotyczących dowodów osobistych są bardzo istotne, ponieważ dotyczą one bezpośrednio bezpieczeństwa i ochrony danych osobowych. W tym roku Rzecznik Praw Obywatelskich planuje zintensyfikować działania edukacyjne, aby zwiększyć świadomość obywateli w zakresie bezpieczeństwa dokumentów.
Warto zatem pamiętać, że dowód osobisty to bardzo ważny dokument, który potwierdza naszą tożsamość. Dlatego też należy go zabezpieczyć i regularnie sprawdzać jego status.
