W swojej książce „The New Politics of Poland: A Case of Post-Traumatic Sovereignty” dr Jarosław Kuisz, polski historyk i badacz procesów politycznych, zgłębia się w historię Polski, aby zaproponować oryginalną analizę naszej polityki i tożsamości narodowej. Według Kuisza, wieki bezpaństwowości pozostawiły Polaków z „post-traumatycznym” podejściem do suwerenności, czyniąc ich nieufnymi wobec potężnych bloków zagranicznych – Unii Europejskiej, Związku Radzieckiego, czy obecnej Rosji.
W rozmowie z Piotrem Nowakiem, Kuisz wspomniał o tym, że lęk ten jest wykorzystywany w ramach polaryzacji politycznej przez siły w Polsce oraz innych krajach byłego bloku wschodniego. Wojna na Ukrainie wygenerowała splot okoliczności, który sprawił, że ciężar całej Unii Europejskiej i europejskiej polityki przenosi się do Europy Środkowo-Wschodniej.
Według Kuisza, Polacy niezależnie od przekonań politycznych, podzielają przekonanie, że nasza suwerenność jest zagrożona. Wynika to głównie z doświadczeń historycznych, ponieważ nasz kraj znikał z mapy Europy parokrotnie. Ten fenomen wymazywania z mapy podzielają kraje całego regionu.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że Polacy są jednym z najbardziej nieufnych narodów wobec Rosji. Według danych pollster.com z 2022 roku, aż 74% Polaków uważało Rosję za zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski.
Kuisz uważa, że lęk przed utratą suwerenności jest silnie zakorzeniony w polskiej tożsamości narodowej. Jest to efekt historycznej traumy, wynikającej z upadku państwa polskiego w XVIII wieku i późniejszym narzuceniu przez Związek Radziecki.
W swojej książce, Kuisz analizuje również rolę polarizacji politycznej w Polsce i innych krajach byłego bloku wschodniego. Według niego, lęk przed utratą suwerenności jest wykorzystywany przez siły polityczne do mobilizacji wyborców i konsolidacji władzy.
Warto zauważyć, że polityka Polski jest fascynująca dla zachodnich analityków. W 2024 roku książka Kuisza znalazła się w rankingu The Best Books 2024 prestiżowego czasopisma „Foreign Affairs”.
Podsumując, tożsamość narodowa Polski jest zbudowana na lęku przed utratą suwerenności, wynikającym z historycznych doświadczeń i traumy. Jednakże, ten lęk może być również wykorzystywany do celów politycznych, czego dowodzi analiza Kuisza.
Według danych Eurostatu z 2022 roku, Polska jest jednym z najszybciej rozwijających się gospodarczo krajów Unii Europejskiej, z PKB per capita wzrastającym o 4,5% w ostatnich pięciu latach. Jednakże, ten sukces gospodarczy nie zmienia faktu, że Polacy nadal żyją w cieniu historycznej traumy i lęku przed utratą suwerenności.
W przyszłości, Polska będzie musiała zwrócić uwagę na swoją tożsamość narodową i znaleźć sposób na integrowanie swojego lęku przed utratą suwerenności z potrzebą współpracy z innymi krajami UE. Jedynie w ten sposób będzie mogła przetrwać w zmieniającym się świecie.
